Er kleven een aantal belangrijke nadelen aan het ‘bestempelen’ van kinderen met een psychiatrische diagnose. Hieronder schetsen wij deze nadelen.
Stigmatiserend
Door een kind te labelen, benoem je het kind als ‘afwijkend’, als ‘niet normaal’ en ga je het kind ook zo behandelen. Het kind gaat zich er in de meeste gevallen mee vereenzelvigen en zich er naar gedragen. Het label wordt op die manier een stuk van de identiteit van het kind[1] en komt vóór de eigenheid met alle menselijke talenten en temperamenten te staan. Je bent dan als eerste ‘ADHD’er’ of ‘autist’ en dan pas de creatieve Peter of sportieve Moniek. Dat is doodzonde, want op die manier komt het kind niet goed tot zijn recht. Weinig kinderen ervaren hun label als ‘empowerend’[2].
Stereotiepe benadering
Bij het stellen van een psychiatrische diagnose beoordelen we kinderen op basis van medische classificaties en veroordelen hen tot een bepaalde ‘harde’ categorie. Daarbij hebben wij veel te weinig aandacht voor de varianten binnen zo’n categorie en voor de ‘eigen waarden’ van kinderen[3]. We zien en behandelen hen te veel als stereotypen, waardoor we hen niet voldoende ruimte geven om echt henzelf te zijn.
Het minst populaire jongetje van de klas
Wat we soms niet beseffen is dat labels kinderen niet populair maken[4]. Kinderen met labels worden bijvoorbeeld minder vaak gevraagd om mee te spelen op het schoolplein en worden minder vaak uitgenodigd op verjaardagsfeestjes. Zij krijgen het gevoel er niet echt bij te horen, wat weer effect heeft op het zelfvertrouwen en de eigenwaarde van een kind.
De rechten van het kind
In de psychiatrie geldt de regel dat je volwassenen geen diagnose mag geven als ze daar niet zelf om vragen[5]. Helaas zijn kinderen niet mondig genoeg om zich tegen een diagnose of label te verzetten, met als gevolg dat wij als volwassenen deze soms te snel en te gemakkelijk aan kinderen verbinden. Het is eigenlijk niet juist om kinderen niet dezelfde patiënten rechten te geven als iedereen[6].
Eens een label, altijd een label
Sommige labels of diagnoses worden als chronisch of stabiel beschouwd, maar het blijkt dat als de context rondom kinderen verandert, bijvoorbeeld wanneer de schoolomgeving of de opvoedstijl wordt aangepast, het gedrag van kinderen ook verandert[7]. Dat betekent dat een label niet in principe voor altijd is, maar dat wanneer de context wordt meegenomen in de behandeling van de problemen er belangrijke verbeteringen kunnen optreden. Besef dat een label gemakkelijk te plakken maar heel lastig te verwijderen is.
Een echte diagnose
Doordat te snel, te vaak diagnoses worden gegeven, ook aan randgevallen, krijgen de kinderen die de diagnose echt nodig hebben om zich verder te ontwikkelen, niet de aandacht die zij verdienen. Zij krijgen in dat geval onvoldoende hulp door wachtlijsten en overbelaste hulpverleners.
